لیلة القدر (قرآن)از عناوین و موضوعات مطرح شده در آیات قرآن، «لیلة القدر» است. ۱ - معنای لیلة القدرليلة القدر، شب تقدير امور [۲]
لغت‌نامه، ج ۱۲، ص ۱۷۵۴۳، «ليلةالقدر».
اندازه‌گيرى ارزاق و شب نزول قرآن به دليل دو آيه ۱۸۵ بقره و يكم قدر است. شب با عظمت و با ارزشى كه براى نامگذارى آن به قدر احتمالات متعددى ذكر شده است: الف. به اين دليل كه همه مقدّرات بندگان در اين شب تعيين مى‌شود؛ ب. به اين علّت كه با نزول فراوان فرشتگان زمین تنگ مى‌شود؛ ج. به اين جهت كه طاعات و عبادات در آن داراى ارزش بزرگى است؛ د. به اين سبب كه در آن (شب) كتاب با عظمت و بزرگ قرآن به پیامبر بزرگ امّت ما به دست فرشته بزرگ و با عظمت نازل شده است. جمهور علما بر اين عقيده‌اند كه آن (شب) در دهه آخر ماه رمضان است.در اين عنوان آیاتی معرفی می‌شوند که در آن‌ها از واژه‌هاى «ليلةالقدر»، «ليلة مباركة» و برخى از آيات با توجّه به روايات يا تفاسير مربوط به آن استفاده شده است. امام خمینی شب قدر را شب تنزل فرشتگان، نزول وحی و وصال نبی ختمی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) می‌داند که دارای صورت و ملکوت غیبی است. ایشان لیلةالقدر را بنیه محمدیه (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در حال احتجابش در مقام قلب بعد از شهود ذاتی دانسته است. وی در تفسیری دیگر از شب قدر، آن را شب جمع میان قرآن مکتوب و قرآن حقیقی می‌داند که همان حقیقت محمدیه است و این دو قرآن در عالم طبیعت که عالم فرق است در این شب به هم پیوسته‌اند. امام خمینی با استناد به برخی روایات که شب قدر را در زمان رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بر آن حضرت و پس از ایشان بر امامان معصوم و حضرت فاطمه (علیهاالسّلام) منطبق می‌کند، این احتمال را تقویت می‌کند که مراد از شب قدر، تمام دوره محمدیه (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) است. به اعتقاد ایشان، شب قدر، شب توجه کامل ولی و امام هر عصر و ظهور سلطنت ملکوتی اوست. وی، این شب را در عصر غیبت، منطبق بر امام زمان (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) می‌داند که تغییر و تبدل جزئیات عالم طبیعت و تقدیر امور آن به دست اوست و هر رزقی را بخواهد توسعه یا تنگ می‌کند. شب قدر همان بزرگی و شرف آن حضرت می‌باشد؛ زیرا قدر و شرف آن حضرت در این لیله ظهور پیدا کرده است. ازآنجاکه برای هر صورتی در عالم باطنی ملکوتی است ازاین‌جهت به اعتقاد امام خمینی از مراتب قوس نزول عالم به اعتبار پنهان شدن خورشید حقیقت در افق تعینات خلقی به «لیل» و از مراتب قوس صعود به اعتبار طلوع به یوم تعبیر می‌شود. [۱۶]
خمینی، روح‌الله، تعلیقات علی شرح الفصوص الحکم و مصباح الانس، ص۸۳-۸۴، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۴۱۰ قمری.
و ازآنجاکه نور حقیقت وجود به جمیع شئون و اسماء و صفات و با کمال نوریت و تمام حقیقت در افق تعین محمدی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) غروب کرد، این تعین را لیلةالقدر مطلق می‌نامند و باقی لیالی را لیالی مقید می‌دانند. [۱۷]
خمینی، روح‌الله، دانشنامه امام خمینی، ج۴، ص۵۴۳، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰.
۲ - عناوین مرتبطاجل در لیلة القدر (قرآن)، ارزش لیلة القدر (قرآن)، برکات لیلة القدر (قرآن)، تقدیر در لیلة القدر (قرآن)، تکرار لیلة القدر (قرآن)، جبرئیل در لیلة القدر (قرآن)، خیریت لیلة القدر (قرآن)، روح در لیلة القدر (قرآن)، سلام در لیلة القدر (قرآن)، سلامتی در لیلة القدر (قرآن)، شناخت لیلة القدر (قرآن)، عبادت در لیلة القدر (قرآن)، عمل در لیلة القدر (قرآن)، قرآن در لیلة القدر (قرآن)، لیلة القدر و محمد (قرآن)، ملائکه در لیلة القدر (قرآن). ۳ - پانویس۴ - منبع• مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۲۵، ص۲۶۷، برگرفته از مقاله «لیلة القدر». • دانشنامه امام خمینی، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰ شمسی. |